Waarom moet je niezen van pepermunt?

De rol van zenuwprikkels

Wanneer je een pepermuntje neemt, komt de stof menthol vrij. Menthol staat bekend om zijn verkoelende en tintelende effect. Dit gebeurt omdat menthol de zogenaamde koude-receptoren in je mond en neus stimuleert. Deze receptoren, ook wel TRPM8-kanalen genoemd, geven een signaal door aan je zenuwstelsel dat er “kou” wordt waargenomen, terwijl er feitelijk geen echte temperatuurdaling is. Dit signaal kan in sommige gevallen overslaan naar andere zenuwen, waaronder die welke een niesreflex op gang brengen.

Het niesreflex en de trigeminuszenuw

De niesreflex wordt grotendeels aangestuurd door de trigeminuszenuw, een belangrijke zenuw die signalen doorgeeft van je gezicht en neusholte naar je hersenen. Wanneer menthol deze zenuw prikkelt, kan er een soort ‘kortsluiting’ ontstaan: de hersenen interpreteren de prikkel alsof er een irriterende stof in de neus zit, en reageren met een nies om dit zogenaamd “kwijt te raken”.

Voorbeeld uit het dagelijks leven

Dit fenomeen is vergelijkbaar met niezen in de felle zon, ook wel het fotisch niesreflex genoemd. Bij beide reacties wordt een onschuldige prikkel door de hersenen verkeerd geïnterpreteerd, wat leidt tot een onvrijwillige nies.

Menthol en de kou-illusie

Naast de zenuwprikkel zorgt menthol er ook voor dat je lichaam het gevoel krijgt dat er kou aanwezig is in de mond en keel. Deze kou-illusie kan indirect invloed hebben op de ademhaling en de slijmvliezen in de neusholte. Wanneer deze samentrekken of extra gevoelig worden, wordt de kans op een niesbui groter.

Wetenschappelijke onderbouwing

Onderzoek laat zien dat menthol zowel een verkoelend als een irriterend effect kan hebben, afhankelijk van de concentratie. In lage doseringen werkt het verfrissend, maar bij sterkere prikkeling kan het zenuwen activeren die normaal gesproken reageren op stofjes of rook. Het gevolg: je lichaam kiest voor de veilige route en zet het niesreflex in.

Praktische toepassingen van menthol

Menthol wordt al eeuwenlang gebruikt in snoepjes, hoestpastilles en zelfs medicijnen. Het verlicht keelpijn, geeft een frisse adem en opent de luchtwegen. Dat niezen is dus eigenlijk een bijwerking die voor de meeste mensen onschuldig en tijdelijk is. Sterker nog, sommige mensen ervaren het zelfs als prettig, omdat het een schoon gevoel in de neus kan geven.

Andere effecten van menthol

• Het kan de luchtwegen verwijden en zo ademhalen makkelijker maken.
• Het heeft een licht pijnstillende werking bij keelpijn.
• Het wordt gebruikt in crèmes om spieren te verkoelen.

Conclusie

Niezen van pepermunt komt dus vooral door de manier waarop menthol onze zenuwen beïnvloedt. De kou-illusie en de prikkeling van de trigeminuszenuw zorgen ervoor dat je hersenen een signaal krijgen dat lijkt op irritatie in de neus. Het resultaat? Een plotselinge niesbui. Hoewel verrassend, is het een volkomen normaal en onschuldig verschijnsel.